تأثیر گرد و غبار بر کیفیت شیمیایی و میکروبی میوه خرما، استان بوشهر

زمینه: کشت خرما در استان بوشهر قدمت طولانی دارد. در طی دهه اخیر، گرد و غبار، علاوه‌بر آثار سوء مستقیم بر انسان‌ها، باعث هجوم انواع آفت به نخلستان‌های غرب و جنوب ایران از جمله استان بوشهر گردیده است. با توجه به اهمیت خرما در این استان، میزان آلودگی محصول به این آلاینده، بر اساس ارزیابی شاخص‌های خاکسترهای کل و نامحلول در اسید جهت ارزیابی آلودگی‌های شیمیایی و همچنین شاخص‌های کپک و مخمر به‌عنوان مارکر آلودگی میکروبی انجام گردید. اخیراً در برخی کارخانجات بسته‌بندی، شستشوی محصول پس از برداشت، انجام می‌گیرد. در مطالعه اخیر، میزان تأثیر این عمل بر کاهش این آلودگی و نیز اثر زمان، بر کیفیت و ماندگاری خرماهای شستشو شده و نشده، مورد بررسی قرارگرفته است. مواد و روش‌ها: از 24 کارگاه بسته‌بندی خرمای صنعتی و سنتی، به‌طور مساوی 48 نمونه خرمای شسته شده و نشده نمونه‌برداری شدند و طبق استانداردهای ملی ایران، برای خرما و خمیر خرما، مورد آزمون و مقایسه قرارگرفتند. یافته‌ها: میانگین خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر کل (وزنی) در نمونه‌های خرما زدوده شده به‌ترتیب 14/0±05/1 و 32/0±32/3 و در نمونه زدوده نشده به‌ترتیب 27/0±36/1 و 64/1±59/4 درصد بودند. وجود مخمر درتمام نمونه‌ها، آشکار ولی کمتر از حد مجاز (CFU 104×1) بود. تمام نمونه‌های خرما دارای آزمون کپک مثبت بودند. میانگین درصد خاکستر کل در نمونه‌های خرمای شستشو داده نشده و داده شده به ترتیب 84/1 و 33/1 برابر حداکثر حد مجاز بودند. در تمام نمونه‌ها (100 درصد) خاکستر نامحلول در اسید (05/0>P) و 98 درصد خاکستر کل (05/0>P) بالاتر از حد مجاز بودند. طبق نتایج، میانگین درصد خاکستر نامحلول در اسید در دو گروه دارای اختلاف بودند، در حالی‌که اختلاف آن‌ها معنی‌دار نبود (13/0=P). در شرایط یکسان نگهداری، میانگین مخمرها در نمونه‌های زدوده شده، بیش از نمونه‌های زدوده نشده و دارای اختلاف معنادار بودند (05/0>P). کپک در نمونه‌های شستشو داده نشده به میزان 3/83 درصد و در شسته شده 75 درصد بیشتر از حد مجاز بودند. با توجه به نتایج، با وجود کاهش میزان کپک در نمونه‌های شسته شده نسبت به نشده، این عمل نتوانسته است، آلودگی را برطرف نماید یا حتی تا حد مجاز پایین آورد. نتیجه‌گیری: یافته‌ها بیان می‌کنند که جهت نگهداری طولانی خرما، زدودن به‌طریق مرسوم، روش مناسبی به‌نظر نمی‌رسد، چرا که پس از یک سال نگهداری آن‌ها در شرایط یکسان، تمام نمونه‌های شسته نشده، از نظر ظاهری سالم و در مقابل آفات و حشره‌زدگی بدون تغییر باقی مانده بودند، در حالی‌که میزان 6/91 درصد نمونه‌های شسته شده پس از یک سال دچار حشره‌زدگی شده و بافت خرما دارای وضعیت ظاهری بسیار نامطلوبی گردیده بود.